Piorem zeslanca i zolnierza

"Spokojne życie rodziny zakończył wybuch wojny i podwójna agresja na Polskę Niemiec i Związku Radzieckiego we wrześniu 1939 r. Prużana została zajęta przez wojska radzieckie 19 września 1939 r. Zaczął się okres represji i pogarszających się warunków życia. Bazanom odebrano dom. Najstarszy brat autora, Stanisław, zdecydował się na przełomie 1939/1940 nielegalnie przedostać na ziemie okupowane przez Niemców, gdzie mieszkali krewni rodziny. Czesław już nigdy go nie zobaczył. Brat został aresztowany przez gestapo w 1944 r. i zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym. Natomiast pod koniec kwietnia 1941 r. aresztowano Edwarda Bazana, któremu NKWD (radziecka policja polityczna) zarzuciło udział w organizacji konspiracyjnej. Nocą 19/20 czerwca 1941 r. matkę i dwóch synów wraz z tysiącami Polaków deportowano w głąb ZSRR na Syberię. Ojciec rodziny przebywał w tym czasie w więzieniu w Brześciu nad Bugiem, z którego uciekł po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 r. Wrócił do pustego już domu. Kontakt został zerwany na kilka lat".